นักวิชาการระบุ “ประตูช้างเผือก” ที่พังทลายลงมา ไม่ได้เป็นโบราณสถาน แต่มาสร้างใหม่ภายหลัง ขณะที่เอกสารกรมศิลปากร ยัน “เป็นโบราณสถาน” สร้างมาพร้อมเมืองเชียงใหม่ ตั้งแต่ปี 1839
หลังฝนตกลงมาอย่างหนักเมื่อคืนวันที่ 24 ก.ย.2565 ต่อเนื่องถึงวันที่ 25 ก.ย. ทำให้ประตูช้างเผือก และกำแพงเมืองเก่า ของเมืองเชียงใหม่พังถล่มลงมา หลายคนแสดงความเห็นบนโซเชียลมีเดียว่า มีความเสียดายโบราณสถานเก่าแก่ของล้านนา
ศาสตราจารย์เกียรติคุณสุรพล ดำริห์กุล อดีตอาจารย์คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โพสต์ข้อความบนเฟซบุ๊กส่วนตัวระบุว่า
ประตูช้างเผือกไม่ใช่โบราณสถาน
แต่เป็นสิ่งก่อสร้างใหม่ที่เป็นทัศนอุจาดบนที่ดินโบราณสถาน
สืบเนื่องฝนตกหนักเมื่อวานนี้ ทำให้ประตูช้างเผือก เมืองเชียงใหม่ พังทลายถล่มลงมา
ท่ามกลางความตกใจและเสียดายของชาวเชียงใหม่
แต่ผมว่าโชคดีนะ พังทลายลงได้เสียก็ดี
เพราะจะได้รู้กันเสียทีว่า ประตูเมืองเหล่านี้เป็นสิ่งแปลกปลอม ก่อสร้างขึ้นใหม่โดยการออกแบบอย่างน่าเกลียดน่าชัง เพราะมันไม่ใช่ลักษณะและแบบแผนของประตูเมืองที่เป็นสากล
โดยข้อเท็จจริงประตูเมืองเชียงใหม่ที่เห็นในปัจจุบัน ล้วนเป็นสิ่งสร้างใหม่ทั้งสิ้น ทั้งนี้เพราะประตูเมืองของเมืองโบราณเชียงใหม่ ถูกไถทำลายไปหมดแล้ว (มีรูปประตูเมืองเก่าเหลืออยู่ 2 รูป คือ ประตูท่าแพ กับประตูช้างเผือก)
รวมทั้งอิฐกำแพงเมืองเก่าก็ถูกประมูลขายอิฐ เพื่อให้บ้านเมืองกว้างขวางทันสมัยตั้งแต่สมัยกระทรวงธรรมการ
ต่อมาเทศบาลเมืองเชียงใหม่(ในขณะนั้น)เมื่อราวแปดสิบปีที่ผ่านมา (สมัยนายทิม โชตนา เป็นนายกเทศมนตรี) ได้ออกแบบและสร้างประตูขึ้นใหม่ 5 ประตู (โดยไม่มีพื้นฐานของหลักฐานเก่าเลย)
ทุกวันนี้คนเชียงใหม่ลืมหมดแล้ว คิดว่าประตูที่เห็น คือ ประตูช้างเผือก สวนดอก เชียงใหม่ และสวนปรุง เป็นโบราณสถานเก่าแก่ของเมือง
ยกเว้นประตูท่าแพในปัจจุบันนั้น นายชัยยา พูนศิริวงศ์ ผวจ.เชียงใหม่ ได้รื้อประตูที่เทศบาลสร้างใหม่ออก และขออนุญาตกรมศิลปากรสร้างใหม่ ตามรูปแบบภาพเก่าขึ้นเมื่อ พ.ศ.2529
ดังนั้นขอชาวเชียงใหม่เข้าใจเสียให้ถูกต้องว่า ประตูช้างเผือกที่พังทลาย ไม่ใช่โบราณสถานเก่าแก่ รวมทั้งสำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ถ้าคิดจะบูรณะประตูช้างเผือกตามแบบเก่า ก็เสียงบประมาณแผ่นดินเปล่า เพราะไม่ใช่โบราณสถาน
ที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติ กทม. มีภาพเก่าของประตูช้างเผือกอยู่ คงเป็นโอกาสอันดีที่กรมศิลปากรจะได้ร่วมมือกับเทศบาลนครเชียงใหม่ ทำสิ่งที่ถูกต้องให้กับเมืองเชียงใหม่อีกครั้ง เช่นเดียวกับประตูท่าแพ ที่ได้สร้างใหม่ตามภาพถ่ายเก่ามาแล้ว
อีกสองสามวันพายุใหญ่จะเข้าเชียงใหม่ ฝนคงตกหนัก
glowingglory.com